رۆژنامەی "یەدیعۆت ئەحرۆنۆت"ی ئیسرائیلی، ئەمڕۆ پێنجشەممە، لە زاری بەرپرسێکی هەواڵگرییەوە بڵاویکردەوە کە پڕۆسەی گەمارۆدان و داگیرکردنی تەواوەتی شاری غەززە و چۆڵکردنی دانیشتووانەکەی، تا رۆژی شەشی ئۆکتۆبەری داهاتوو تەواو دەبێت.

هەمان بەرپرسی هەواڵگری ئاماژەی بەوەشکردووە کە بەپێی خەمڵاندنەکان، نزیکەی 7500 چەکدار لەناو شاری غەززەدا بوونیان هەیە.

هاوکات، سەرچاوە فەڵەستینییەکان رایانگەیاند کە سوپای ئیسرائیل بە تەواوەتی هێڵەکانی پەیوەندی لە شاری غەززە پچڕاندووە.

پەیامنێری کەناڵەکانی "العربیة" و "الحدث" رایگەیاند کە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانی ئیسرائیل لە باکووری رۆژئاوای شاری غەززەوە لە پێشڕەویدان و سوپای ئیسرائیل لە ناوچەکانی باکووری کەرتەکەدا "رۆبۆتی بۆمبڕێژکراو" دەتەقێنێتەوە.

لەلایەکی دیکەوە، سەرچاوە پزیشکییەکان ئاشکرایان کرد کە لەماوەی بیست و چوار کاتژمێری رابردوودا، 99 فەڵەستینی لە ئەنجامی هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە، کە 77 کەسیان لە باکووری کەرتەکە بوون، ئەمەش بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی "وەفا".

ئەم پێشهاتانە لە کاتێکدایە کە یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، هەڕەشەی لە بزووتنەوەی حەماس کرد و بەڵێنی هێرشی گەورەتری لە غەززە دا ئەگەر بێت و حەماس پابەندی مەرجەکانی ئیسرائیل نەبێت.

کاتز رۆژی چوارشەممە لە راگەیەندراوێکدا وتی: "ئەگەر حەماس بارمتەکان ئازاد نەکات و چەکەکانی دانەماڵێت، ئەوا غەززە وێران دەکرێت و دەبێتە مۆنۆمێنتێک بۆ یادەوەریی ئەو ئەندامانەی حەماس کە دەستدرێژی و کوشتاریان ئەنجامداوە."

سوپای ئیسرائیل دەستی بە فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە زەمینییەکانی کردووە، لە کاتێکدا هۆشدارییە نێودەوڵەتییەکان لەبارەی کارەساتێکی مرۆیی نزیک لە کەرتەکەدا بەردەوامن.

لەم هەفتانەی دواییدا سوپا هۆشدارییەکانی بۆ دانیشتووانی شاری غەززە چڕکردووەتەوە و داوایان لێدەکات شارەکە جێبهێڵن و بەرەو "ناوچەی مرۆیی" لە باشووری کەرتەکە بڕۆن.

لە بەرامبەردا، بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند کە فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئیسرائیل "بەشێکی نوێیە لە شەڕی کۆمەڵکوژی و پاکتاوی رەگەزیی سیستماتیک دژی خەڵکی غەززە."

هێرشە بەردەوامەکانی ئیسرائیل زۆربەی شاری غەززەیان کردووەتە وێرانە و بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی لە غەززە، هێرشە سەربازییەکەی ئیسرائیل بووەتە هۆی گیانلەدەستدانی لانیکەم 64,964 کەس، کە زۆربەیان هاوڵاتی مەدەنین.

بەبۆنەی نزیکبوونەوەی دەستپێکی وەرزی نوێی خوێندن و کردنەوەی دەرگای قوتابخانەکان لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان، بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی  پلانی تایبەتی خۆی بۆ رێکخستنی هاتووچۆ و پاراستنی سەلامەتی قوتابیان راگەیاند.


خاڵە سەرەکییەکانی پلانەکەی هاتووچۆی سلێمانی:

1. سنووردارکردنی هاتنی بارهەڵگرەکان:

    * لە رۆژی یەکشەممە، 21ی ئەیلوولی 2025، لە کاتژمێر 7:30ی بەیانی تا 8:30ی بەیانی، هاتنە ناوەوەی بارهەڵگرەکان بۆ ناو شاری سلێمانی (لە رێگەی بازگەکان و سنووری شەقامی بازنەیی مەلیک مەحمود) قەدەغە دەکرێت، جگە لە رۆژانی هەینی.

    * ئامانج لەم بڕیارە کەمکردنەوەی قەرەباڵغی و گیروگرفتەکانی هاتووچۆیە لە کاتی چوونی قوتابیان بۆ قوتابخانە.

    * ئەم کارە لە ئەستۆی مەفرەزەکانی بەشی هاتووچۆی بازگەکان و هەردوو بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی ناو شار (ڕۆژهەڵات و رۆژئاوا) دەبێت. هەر سەرپێچییەکیش بەدوایدا لێپرسینەوەی یاسایی لێدەکرێت.

2. خێرایی و ئاگاداری شۆفێران:

    * داوا لە شۆفێرانی بەڕێز دەکرێت، رەچاوی خێراییەکان بکەن لە ناوچەکانی نیشتەجێبوون و بەردەم سەرجەم ناوەندەکانی خوێندن.

    * پێویستە شۆفێران ئاگادارییەکی زیاتریان هەبێت بۆ منداڵان و پیادەڕەوان، بەتایبەتی لە کاتی دەستپێکی رۆژ و کۆتایی هاتنی دەوامدا.

3. ڕێنمایی تایبەت بە پاسی قوتابخانەکان:

    * داوا لە شۆفێرانی ئەو پاسانە دەکرێت کە منداڵ و قوتابیان دەگوازنەوە، رەچاوی ژمارەی یاسایی قوتابیان لەناو پاسەکانیاندا بکەن و سەرنشینی زیادە سەر نەخەن.

    * نابێت رێگە بە منداڵان بدرێت بەشێک لە جەستەیان لە جامەکان دەربکەن و دەبێت لە جێی خۆیان دابنیشین.

    * لە کاتی سەرکەوتن و دابەزین لەبەردەم قوتابخانەکاندا، نابێت ئاستەنگ و قەرەباڵغی دروست بکرێت.

    * هاتووچۆی ناو شار رایگەیاندووە کە لە کاتی سەرپێچیکردنی شۆفێرەکان، لێپرسینەوەی یاسایی دەکرێت.

بەپێی زانیاریی چەند سەرچاوەیەکی ئاگادار، ژمارەیەک لە دیپلۆماتکارە باڵاکانی ئەمریکا کە کاریان لەسەر دۆسیەی سوریا دەکرد لە پۆستەکانیان دوورخراونەتەوە، ئەمەش لە کاتێکدایە کە واشنتۆن فشار دەکات بۆ تێکەڵکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لەگەڵ حکومەتی نوێی دیمەشق.

سەرچاوەکان بە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرزیان راگەیاندووە کە گۆڕانکارییەکان لە کۆتایی هەفتەی رابردوودا بە شێوەیەکی لەناکاو رویانداوە و کارمەندانی "پلاتفۆرمی هەرێمیی سوریا" (SRP)یان گرتووەتەوە، کە نوێنەرایەتی نافەرمی ئەمریکایە بۆ سوریا و بارەگاکەی لە کونسوڵخانەی ئەمریکا لە ئەستەنبوڵە.

ئەم دیپلۆماتکارانە لەژێر سەرپەرشتی تۆم باراک، نێردەی تایبەتی نوێی ئەمریکا بۆ سوریا و راوێژکاری دۆناڵد ترەمپ، کاریان دەکرد. باراک، کە لە مانگی ئایاری ئەمساڵدا دەستبەکاربووە، پێشەنگی گۆڕانکارییەکی نوێ لە سیاسەتی ئەمریکادا دەکات کە پشتیوانی لە یەکپارچەیی خاکی سوریا دەکات لەژێر دەسەڵاتی ئەحمەد شەرع، سەرۆکی نوێی ئەو وڵاتە.

بەشێکی سەرەکی ئەم سیاسەتە نوێیە، فشارخستنە سەر هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)یە بۆ ئەوەی بە خێرایی پابەندی رێککەوتننامەی مانگی ئازار بن لەگەڵ دیمەشق و هێزەکانیان تێکەڵی سوپای نیشتمانیی سوریا بکەن.

سەرچاوەیەکی دیپلۆماسیی رۆژئاوایی ئاشکرایکردووە کە هۆکاری دوورخستنەوەی دیپلۆماتکارە ئەمریکییەکان بۆ "جیاوازیی بۆچوون"یان دەگەڕێتەوە لەگەڵ باراک لەسەر پرسی چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ هەسەدە. لە بەرامبەردا، سەرچاوەیەکی دیپلۆماسیی ئەمریکی رەتیکردەوە کە جیاوازیی سیاسی هۆکار بووبێت و رایگەیاند کە ئەمە بەشێکە لە "رێکخستنەوەی تیمەکە" و کاریگەری لەسەر سیاسەتی گشتیی ئەمریکا نابێت.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئامادە نەبوو لێدوان لەسەر گۆڕانکارییەکان بدات.

سەرەڕای فشارەکانی ئەمریکا، سەرکردەکانی هەسەدە ئامادەنین دەستبەرداری ئەو ئۆتۆنۆمییە بن کە لە ساڵانی شەڕدا بەدەستیان هێناوە. ئەوان کە شانبەشانی ئەمریکا دژی داعش جەنگاون، دەیانەوێت لە سوریای دوای ئەسەددا حکومەتێکی لامەرکەزی هەبێت کە تێیدا مافەکانیان پارێزراو بێت.

شایەنی باسە، لەدوای داخستنی باڵیۆزخانەی واشنتۆن لە دیمەشق لە ساڵی2012، پلاتفۆرمی هەرێمیی سوریا لە ئەستەنبوڵ وەک نوێنەرایەتی سەرەکی ئەمریکا بۆ کاروباری سوریا کاردەکات.

بەرپرسان رایانگەیاند، لە ویلایەتی پێنسلڤانیا، تەقە لە پێنج ئەفسەری پۆلیس کرا و سێیان گیانیان لەدەستدا.

کۆلۆنێڵ کریستۆفەر پاریس، کۆمیسیاری پۆلیسی ویلایەتی پێنسلڤانیا، رایگەیاند کە تەقەکەرەکە، کە هێشتا ناسنامەکەی ئاشکرا نەکراوە، لەلایەن پۆلیسەوە کوژراوە.

ناوبراو ئاشکرایکرد کە بەرپرسان دەزانن "ئەوان کێن و بۆ کێ کار دەکەن،" بەڵام هیچ لێدوانێکی لەسەر پاڵنەری روداوەکە نەدا.

ئەو ئەفسەرە بە میدیاکانی راگەیاندووە، تەقەکردنەکە لە کاتێکدا رویداوە کە ئەفسەرەکان سەرقاڵی بەدوداچون بوون بۆ کێشەیەکی خێزانی کە پێشتر لەو ناوچەیە رویداوە. 

دەرونناس و پسپۆڕی ماددە هۆشبەرەکان، ئەلێکسی کازانتسێڤ، ئاماژە بەوە دەکات کە هەمووان دەزانن کحول کاریگەرییەکی وێرانکەری لەسەر جەستەی مرۆڤ هەیە، بەڵام تەنها ژمارەیەکی زۆر کەم لە خەڵکی دەتوانن بە تەواوەتی وازی لێ بهێنن.

کازانتسێڤ کحول بە "چەکێکی کوشندە" وەسف دەکات.

ناوبراو دەڵێت: "بۆ مێشک، گرنگ نییە رێژەی کحول لە خواردنەوەکەدا بەرز بێت یان نزم، واتە خواردنەوەی چەند لیترێک بیرە یان شەراب مەترسییەکی راستەقینە دروست دەکات."

بە وتەی ئەو، لە سەدەی بیست و یەکدا کحول وەک ماددەیەکی کاریگەر لەسەر دەروون دانانرێت، بەڵکو بە پێچەوانەوە، هۆشیاری لاواز دەکات و کارکردنی بەشی پێشەوەی مێشک (ناوچەی نێوچەوان) سست دەکات، پاشان کەسەکە خەواڵوو دەبێت یان خاو دەبێتەوە. ئەم حاڵەتە بۆ گەنجان گونجاو نییە، چونکە ئەوان پێویستیان بەوەیە بەردەوام چالاک و بەرهەمدار بن و بیرۆکەکانیان ئازاد بکەن.

هەروەها دەڵێت: "بەڵام بۆ کەسانی بەساڵاچوو، زۆرجار کحول وەک رزگارکەرێک وایە، واتە وەک ماددەیەکی سڕکەری لە کۆمەڵگادا پەسەندکراو، دەمارەکان خاو دەکاتەوە و ئارامیان دەکات و کاریگەری لەسەر کۆئەندامی دەماری ناوەندی دادەنێت."

شارەزاکە ئاماژە بە مەترسیی لەدەستدانی کۆنترۆڵی خود دەکات، چونکە دەبێتە هۆی بۆشاییەکی بایۆلۆجی، کۆمەڵایەتی و رۆحی، و سەرەنجام جەستە وێران دەکات.